Τα ΣΒΑΚ αποτελούν στρατηγικά πλάνα, σχεδιασμένα να ικανοποιήσουν τις ανάγκες κινητικότητας των ανθρώπων και των επιχειρήσεων, στις πόλεις και στα προάστια αυτών έτσι ώστε να διασφαλίζεται ταυτόχρονα και η ποιότητα ζωής. Τα ΣΒΑΚ «κτίζουν» επάνω στις υφιστάμενες πρακτικές σχεδιασμού λαμβάνοντας υπόψη τις αρχές της ολοκλήρωσης, της συμμετοχής και της αξιολόγησης. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα της Αστικής Κινητικότητας (ELTIS, n.d.), ένα ΣΒΑΚ παρουσιάζει, ή συνδέεται με μια υπάρχουσα, μακροπρόθεσμη στρατηγική για τη μελλοντική ανάπτυξη μιας αστικής περιοχής και ειδικότερα της υποδομής και των υπηρεσιών μεταφορών και κινητικότητας. Περιλαμβάνει, επίσης, ένα σχέδιο βραχυπρόθεσμης υλοποίησης της στρατηγικής, προσδιορίζοντας τον χρονικό ορίζοντα υλοποίησης, κατανέμοντας σαφώς αρμοδιότητες και επισημαίνοντας τους απαιτούμενους χρηματοοικονομικούς πόρους. Το Σχέδιο θα πρέπει να βασίζεται σε μια προσεκτική αξιολόγηση της τρέχουσας και της μελλοντικής απόδοσης του συστήματος αστικών μεταφορών, εξετάζοντας την υφιστάμενη κατάσταση, διαμορφώνοντας ένα επίπεδο αναφοράς έναντι του οποίου μπορεί να μετρηθεί η μελλοντική πρόοδος και καθορίζοντας στόχους απόδοσης και σχετικούς ‘ευφυείς-SMART’ στόχους για την καθοδήγηση της υλοποίησης του σχεδίου (ELTIS, n.d.). Το ΣΒΑΚ είναι ένα στρατηγικό σχέδιο και όχι μία μελέτη πολεοδομικού, κυκλοφοριακού, συγκοινωνιακού ή περιβαλλοντικού χαρακτήρα. Το στρατηγικό αυτό σχέδιο πρέπει να παράξει ένα συγκεκριμένο όραμα για τις μεταφορές και την κινητικότητα σε μία δεδομένη περιοχή μελέτης, με δεδομένους στόχους και αναλυτική περιγραφή πλαισίου μέτρων, λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις των κατοίκων της περιοχής. Το όραμα αυτό μπορεί να έχει ορίζοντα 5ετίας, 10ετίας ή 20ετίας και οφείλει να παρακολουθείται και αξιολογείται διαρκώς ως προς το ποσοστό ολοκλήρωσής του. Ένα ΣΒΑΚ σε γενικές γραμμές πρέπει να περιλαμβάνει την ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης, τη διαμόρφωση οράματος, στόχου και σκοπού, τη διαμόρφωση συνόλου πολιτικών και μέτρων, την σαφή οριοθέτηση θέσεων ευθύνης και ρόλων και τέλος την αξιολόγηση και παρακολούθησή του.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα της Αστικής Κινητικότητας (ELTIS, n.d.), κύριος στόχος ενός ΣΒΑΚ είναι η βελτίωση της προσβασιμότητας των αστικών περιοχών και η παροχή υψηλής ποιότητας μεταφορών με έμφαση στο περπάτημα, το ποδήλατο και τη δημόσια συγκοινωνία, διαμέσου και εντός της αστικής περιοχής. Εστιάζει περισσότερο στις ανάγκες της “λειτουργικής πόλης” και της ενδοχώρας της, αντί της δημοτικής διοικητικής περιφέρειας. Ένα ΣΒΑΚ ευνοεί την ισορροπημένη ανάπτυξη όλων των σχετικών μορφών μεταφοράς, ενθαρρύνοντας τη μετάβαση προς πιο βιώσιμες μορφές. Το σχέδιο αποτυπώνει μια ολοκληρωμένη σειρά τεχνικών μέτρων, μέτρων υποδομής, μέτρων πολιτικής και ήπιων μέτρων για τη βελτίωση της απόδοσης και της σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας ως προς τον δεδηλωμένο στόχο και τις επιμέρους επιδιώξεις. Για να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα μετακίνησης των κατοίκων και επισκεπτών του Δήμου Σαλαμίνας, θα εξεταστούν οι παρακάτω συνιστώσες που θα αναδείξουν την ανθρωποκεντική βιωσιμότητα της πόλης και θα βελτιώσουν την ποιότητα ζωής, άμεσα ή έμμεσα. Οι συνιστώσες που θα πρέπει να εξεταστούν είναι:

• Δίκτυα ροής πεζών (περπάτημα και παρουσία στους ανοικτούς δημόσιους χώρους)
• Διασύνδεση των δημόσιων χώρων σε ενιαίο δίκτυο
• Διασύνδεση ‘στρατηγικών’ κόμβων με κεντρικά – κομβικά σημεία ενδιαφέροντος του Δήμου
• Δίκτυα ροής ποδηλάτου
• Μέσα Μαζικής Μεταφοράς
• Μετακίνηση με φιλικά προς το περιβάλλον μέσα μεταφοράς
• Περιβαλλοντικές επιπτώσεις
• Οδική ασφάλεια (πεζών και οχημάτων)

Στο πλαίσιο αυτό θα αναδειχθούν θέματα που σχετίζονται με τις υποδομές, τις μετακινήσεις, τις χρήσεις γης, την προσβασιμότητα, τις νέες τεχνολογίες και την οδική ασφάλεια.

Η διαμόρφωση του δικτύου πεζών και ποδηλάτου, σε συνδυασμό με την προσβασιμότητα των ΑμεΑ είναι καθοριστικής σημασίας για την ολοκλήρωση της μελέτης αστικής κινητικότητας του Δήμου Σαλαμίνας, καθώς θα αποτελεί τον τελικό χωρικό σχεδιασμό των προτάσεων της μελέτης και θα αναδείξει την αναβάθμιση των δημόσιων χώρων της Δημοτικής ενότητας με ενοποίηση πόλων έλξης και παραγωγής μετακινήσεων και άξονα την κυκλοφοριακή αναβάθμιση. Κατά την μελέτη των εναλλακτικών σεναρίων, των προτάσεων και των διαμορφώσεων θα ληφθούν υπόψη όλες οι προτάσεις της διαβούλευσης ώστε να συντεθούν στον συνολικό διαθέσιμο χώρο της πόλης υπό την οπτική ενός αναβαθμισμένου συστήματος κυκλοφορίας στον ιστό της πόλης όσον αφορά το πρακτικό αλλά και το αισθητικό επίπεδο.

Στόχο έχει να δημιουργήσει ένα βιώσιμο σύστημα μετακινήσεων λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω θεματικές κατηγορίες ενώ παράλληλα θα εξασφαλίζει τα παρακάτω:

• θα βεβαιώνει ότι το σύστημα μεταφορών είναι προσιτό σε όλους,
• θα βελτιώνει την οδική ασφάλεια και την προστασία από εγκληματικές ενέργειες,
• θα μειώνει το θόρυβο και την ατμοσφαιρική ρύπανση, τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου και την κατανάλωση ενέργειας,
• θα βελτιώνει την αποτελεσματικότητα και τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας της μεταφοράς προσώπων και αγαθών και θα βελτιώνει την ελκυστικότητα και την ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος.

Σύμφωνα με το πρόγραμμα Poly-SUMP (2012), προκειμένου να αναγνωριστεί ως ΣΒΑΚ ένα σχέδιο πρέπει να λάβει υπόψη τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

• Συμμετοχική προσέγγιση – με τη συμμετοχή πολιτών και ενδιαφερόμενων φορέων από την αρχή και σε όλη τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, στην εφαρμογή και την αξιολόγηση, στη δημιουργία τοπικών δράσεων για την αντιμετώπιση πολύπλοκων ζητημάτων σχεδιασμού και στη διασφάλιση της ισότητας των φύλων,
• Δέσμευση για βιωσιμότητα: εξισορροπώντας την κοινωνική δικαιοσύνη, την ποιότητα του περιβάλλοντος και την οικονομική ανάπτυξη,
• Ολοκληρωμένη προσέγγιση των πρακτικών και των πολιτικών μεταξύ των διαφόρων τομέων πολιτικής, μεταξύ των επιπέδων εξουσίας και μεταξύ των γειτονικών αρχών,
• Εστίαση στην επίτευξη μετρήσιμων στόχων, που προέρχονται από βραχυπρόθεσμους στόχους, ευθυγραμμισμένων με ένα όραμα για τις μεταφορές και ενσωματωμένων σε μια συνολική στρατηγική για την αειφόρο ανάπτυξη,
• Ανασκόπηση του κόστους μεταφοράς και των οφελών, λαμβάνοντας υπόψη ευρύτερες κοινωνικές δαπάνες και οφέλη σε όλους τους τομείς της πολιτικής,
• Να εφαρμόζει Μέθοδο, η οποία να περιλαμβάνει: 1) την ανάλυση της κατάστασης και το βασικό σενάριο, 2) τον καθορισμό του οράματος και των στόχων, 3) την επιλογή των πολιτικών και των μέτρων, 4) την ανάθεση των αρμοδιοτήτων και των πόρων, 5) τις ρυθμίσεις παρακολούθησης και αξιολόγησης.

Το ΣΒΑΚ αντιμετωπίζει πιο αποτελεσματικά τα προβλήματα που σχετίζονται με τις μεταφορές, στις αστικές περιοχές ως αποτέλεσμα μιας δομημένης διαδικασίας.

Με βάση τις υφιστάμενες πρακτικές και τα ρυθμιστικά πλαίσια, τα βασικά χαρακτηριστικά ενός ΣΒΑΚ είναι:

• Μακροπρόθεσμο όραμα και σαφές σχέδιο εφαρμογής.
• Συμμετοχική προσέγγιση, με εμπλοκή πολιτών και τοπικών φορέων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
• Ισόρροπη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη όλων των μέσων και τρόπων μετακίνησης.
• Ίσες ευκαιρίες μετακίνησης σε όλους τους χρήστες.
• Οριζόντια και κάθετη ολοκλήρωση (μετακινήσεις σε δίκτυο, συνεχείς ροές, όχι αποσπασματικότητα μετακινήσεων).
• Τακτική παρακολούθηση, αξιολόγηση και υποβολή εκθέσεων ως προς τις σημερινές και μελλοντικές επιδόσεις.
• Εξέταση του εξωτερικού κόστους για όλους τους τρόπους μεταφοράς.

Στις αστικές περιοχές, οι πολιτικές και τα μέτρα που καθορίζονται στο Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας πρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες όλων των χρηστών, εξασφαλίζοντας την ισότιμη πρόσβαση και την προσπελασιμότητα της πόλης, όπως:

• των κατοίκων
• των εργαζομένων
• των επισκεπτών ή και τουριστών
• των ατόμων με ειδικές ανάγκες, όπως ατόμων με αναπηρία, κ.λπ.)
• των λοιπών εμποδιζόμενων ατόμων (ηλικιωμένοι, υπερήλικες, γονείς με μικρά παιδιά, έγκυες γυναίκες, νήπια και μικρά παιδιά, κ.λπ.)